Vanwege de onzekerheden betreffende de beschikbaarheid en bruikbaarheid van de benodigde data heeft dit onderzoek primair een verkennend karakter. Op dit moment is niet goed te overzien of alle beoogde analyses kunnen worden uitgevoerd. Daarom wordt voorgesteld in de loop van het onderzoekstraject periodiek te overleggen met de opdrachtgever om te bezien of aanpassingen in de voorgestelde aanpak nodig of gewenst zijn.

Deel 1. De verdeling van het nationaal inkomen in Nederland, 1977-2015

In dit deelonderzoek wordt nagegaan hoe het nationaal inkomen (bbp) van Nederland in de periode van 1977-2015 (met intervallen van ca. 5 jaar) is verdeeld over verschillende (bevolkingscategorieën) en welke factoren hiervoor verantwoordelijk zijn. Het jaar 1977 wordt als startjaar gekozen, omdat vanaf dit jaar gegevens uit het Inkomens Panel Onderzoek (IPO) van het CBS beschikbaar zijn (zie hierna). Voor ieder jaar wordt onderzocht welk deel van het bbp toevalt aan de categorieën:

• Bedrijven en instellingen (voornamelijk ingehouden winst en afschrijvingen)
• Personen c.q. huishoudens met arbeid of uitkering als voornaamste inkomensbron
• Personen c.q. huishoudens met inkomen uit vermogen als voornaamste inkomensbron

Deze analyse zal worden uitgevoerd voor het primaire (markt-)inkomen, het bruto inkomen (incl. sociale uitkeringen en pensioenen), het secundaire (besteedbare) inkomen (na aftrek belastingen en premies) en, voor zover mogelijk, het tertiaire inkomen (dat rekening houdt met de baten en lasten van indirecte belastingen en gesubsidieerde publieke voorzieningen).

Ook de verdeling binnen de categorieën van personen c.q. huishoudens zal worden onderzocht.

De analyse zal met behulp van twee soorten data worden uitgevoerd:

• Macro-data uit de Nationale Rekeningen
• Micro-data (van individuele personen en huishoudens) uit verschillende bronnen, waaronder het Inkomens Panel Onderzoek (IPO) van het CBS en het Aanvullend Voorzieningengebruik Onderzoek (AVO) van het SCP.

Drie te voorziene knelpunten bij de analyses zijn:

• Breuken in de tijdreeks door veranderingen in de meetmethode, definities e.d.
• Gebrekkige aansluiting tussen de micro-data en de macro-data.
• Ontbrekende cijfers.

Gepoogd zal worden om deze knelpunten te verhelpen, maar op dit moment is niet goed te voorzien in welke mate dit mogelijk zal zijn. In geval van ontbrekende cijfers zal een beredeneerde ruwe schatting worden gemaakt.

De uitkomsten van de analyses zullen worden besproken op een expertmeeting waarvoor deskundigen van o.a. het CBS, CPB, SCP, DNB en van universiteiten zullen worden uitgenodigd. Op deze expertmeeting kan de analyse aan een kritisch oordeel worden onderworpen om vast te stellen hoe robuust en betrouwbaar de uitkomsten zijn.

Deel 2. Inventarisatie van beschikbare data(bestanden) voor een selectie van landen

Het ligt in de bedoeling om dezelfde analyse als voor Nederland ook uit te voeren voor een aantal andere landen:

• Duitsland
• Verenigd Koninkrijk
• Spanje of Italië
• Verenigde Staten
• Brazilië, Chili of Peru

Doel van dit tweede deelonderzoek is om te inventariseren of voor deze landen data beschikbaar zijn die het mogelijk maken een vergelijkbare analyse uit te voeren als voor Nederland, zodat een internationale vergelijking mogelijk wordt.

Het tweede deelonderzoek begint met een inventarisatie van het beschikbare internationale c.q. buitenlandse onderzoek naar de verdeling van het BBP. Naast rapporten van internationale organisaties en nationale statistische bureaus zal ook worden nagegaan of er relevante academische literatuur beschikbaar.

Vervolgens zal worden geïnventariseerd welke internationale databestanden beschikbaar zijn, o.a. bij de EU, OECD, IMF, ILO, UN, WB, LIS/LWS. Daarnaast zal de bruikbaarheid van internationale databestanden als de World Top Incomes Database en surveys als ESS, EVS en WVS worden onderzocht. In aanvulling op deze internationale databestanden zal worden geïnventariseerd welke nationale databestanden met microdata beschikbaar en toegankelijk zijn voor het uit te voeren onderzoek. Te denken valt aan SOEP (Duitsland), BHPS (VK) en PSID (VS).

Voor deze inventarisatie zal ook contact worden gezocht met deskundigen uit het internationale netwerk van AIAS bij bv. de EU en de OECD. Daarvoor zal een bezoek aan deze instituten worden gepland.

Voor iedere databron zal worden nagegaan welke relevante variabelen deze bevat, voor welke periode en welke landen en welk deel van de analyse hiermee kan worden uitgevoerd.